کد مطلب:48909 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:2

گنجینه پرسمان » قرآن

الف ـ چرا در قرآن كريم از انفاق به قرض دادن به خدا تعبير شده است؟ ب ـ در آيه 216 سوره بقره آمده است: كساني كه اموال خود را در راه خدا انفاق ميكنند همانند بذري است كه هفت خوشه بروياند كه در هر خوشه، يكصد دانه باشد... در حالي مهندسان و كشاورزان ميگويند: اگر زميني باهمه شرايط مناسب آب و هوايي داشته باشيم و آفتي به زراعت نرسد از يك خروار گندم حداكثر چهل خروار گندم برداشت ميكنيم نه هفتصد خروار. لطفاً در اينباره توضيح دهيد؟

الف. قرض در اصطلاح مالي است كه به ديگري داده ميشود به اين قصد كه عوض آن بازگردانده شود. در آيات متعددي (بقره، 245، مائده،12 و...) انفاق، قرض دادن به خدا خوانده شده است. وجه آن اين است كه اولاً انفاق مصرف مال در راه خدا است ثانياً همانند قرض از طرف خداوند به نحوي برگردانده خواهد شد.(ر.ك: قاموس قرآن، سيد علي اكبر قرشي، مدخل قرض)

ب. خداوند متعال ميفرمايد: مثَلُ الَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمْوَ َلَهُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِي كُلِّ سُنـبُلَةٍ مِّاْئَةُ حَبَّةٍ وَاللَّهُ يُضَـَعِفُ لِمَن يَشَآءُ وَاللَّهُ وَ َسِعٌ عَلِيمٌ; (بقره، 261) مَثَل ]صدقات[ كساني كه اموال خود را در راه خدا انفاق ميكنند، مانند دانهاي است كه هفت خوشه بروياند كه در هر خوشهاي صد دانه باشد و خداوند براي هر كس كه بخواهد ]آن را[ چند برابر ميكند و خداوند گشايشگر داناست.

1. در اين آية شريفه، هيچ اسمي از گندم يا دانه ديگري برده نشده و صرفاً كلمه حبّه كه به معناي دانه ميباشد، ذكر شده است.

2. در اين جا، خداوند، انفاق را به دانه تشبيه كرده و در تشيبهِ دو چيز به يكديگر، براي مشبه، امتيازي قائل ميشوند كه در مشبه به نيست; گرچه در اصل موضوع با هم شباهت دارند; مثلاً ميگويند: آفتابي است كه غروب ندارد يا اين كه او همچون سرو خرامان راه ميرود با اين كه خورشيد نيز غروب دارد و در عالَم نميتوان سروي پيدا كرد كه راه برود.

بنابراين، منظور از اين گونه تشبيهها اين است كه مثلاً قامت او مزاياي سرو را دارد; با اين امتياز كه او خرامان است; ولي سرو خرامان نيست. در قرآن كريم از اين گونه تشبيهات فراوان است; مثلاً قرآن كريم براي سخنان پاكيزه و نيكو مثالي ميزند و ميفرمايد: تُؤْتِيَّ أُكُلَهَا كُلَّ حِينِ بِإِذْنِ رَبِّهَا; (ابراهيم، 25) ميوهاش را هر دم به اذن پروردگارش ميدهد. حال، درختي كه در تمام سال ميوه بدهد، شايد وجود نداشته باشد; پس منظور اين است كه اين درخت سخن پاكيزه، امتيازي بر ساير درختها دارد و آن اين كه خزان و محدوديت وقت ميوه دادن براي آن نيست.

اين گونه موارد، مثَلهاي فرضي و خيالي است و براي فهماندن به مخاطب ميباشد; همان گونه كه بعضي از مفسران گفتهاند: در مثل لازم نيست كه مضمونش در خارج موجود باشد و مثلهاي تخيلي و فرضي بي شمار است.

تعدادي از مفسران نيز تصريح كردهاند: دانهاي كه هفت خوشه بروياند و خوشهها هفتصد دانه داشته باشد محال عقلي و حتي محال وقوعي ندارد ممكن است چنين امري تحقق يابد مانند دانههاي ارزن كه اين تعداد در آنها ديده شده است.(تفسير الميزان، علامه طباطبايي، ج 2، ص 387، جامعه مدرسين.)

همچنين در تفسير نمونه آمده است: اين امر در دانههاي گندم نيز ديده شده است عبارت تفسير نمونه چنين است: جالب توجه اين كه چند سال پيش كه سال پرباراني بود در مطبوعات اين خبر انتشار يافت كه در نواحي شهرستان بوشهر در پارهاي مزارع بوتههاي گندمي بسياربلند و پر خوشه كه گاهي در يك بوته در حدود چهار هزار دانه گندم وجود داشت و اين خود ميرساند كه تشبيه قرآن يك تشبيه كاملاً واقعي است.(تفسير نمونه، ج 2، ص 235.)

علاوه بر اين كه وقتي يك خروار گندمبر زمين پاشيده ميشود همة دانهها شرايط مساوي ندارند و از شرايط مناسب برخوردار نيستند. بلي اگر شما يك خروار گندم مناسب را در زميني مناسب افشانديد و تمامي بوتهها كمتر از هفت خوشه شدند و تمامي خوشهها نيز كمتر از صد دانه داشتند ميتوانيد در مثال قرآن خدشه كنيد، در صورتي كه كم نخواهيد يافت دانههايي را كه بيشتر از هفت خوشه داشته و خوشههايي را كه بيش از يكصد دانه دارند. ميتوانيد تجربه كنيد.